Büyük endüstriyel kazalar; Tehlikeli madde içeren, çok sayıda insanın sağlığını tehdit eden, doğal çevrenin kalıcı olarak veya uzun dönemli kirlenmesine neden olan ve yüksek derecede maddi hasar veren, geniş çaplı acil durum müdahalesi gerektiren yangın, patlama ve toksik yayılım olayları olarak sınıflandırılan kazalara denir. 1976 yılındaki Seveso kazasının ardından, Avrupa Birliği (AB) , benzer kazaların önlenmesini ve kontrolünü amaçlayan Seveso Direktifini kabul etti. Direktif, meydana gelen büyük endüstriyel kazalardan çıkarılan dersler dikkate alınarak çeşitli aralıklarla güncellenmiştir.
Tehlikeli madde bulunduran kuruluşlarda büyük endüstriyel kazaların önlenmesi ve muhtemel kazaların insanlara ve çevreye olan zararlarının en aza indirilmesi amacıyla, yüksek seviyede, etkili ve sürekli korumayı sağlamak için alınması gerekli önlemler ile ilgili usul ve esasları belirleyen kurallar bütünüdür.
Yüksek Operasyonel risk taşıyan tesislerin güvenle işletilmesini sağlamak. Yüksek riskli kazaların oluşma ihtimalini azaltmak. Bu risklerin oluşması durumunda oluşabilecek insan sağlığına, çevreye ve işletmeye yönelik zararları en aza indirgeyip kontrol altına almak.
96/82/EC sayılı tehlikeli maddeleri içeren Büyük Kaza Risklerinin Kontrolüne İlişkin Avrupa Birliği Konsey Direktifi’nin (Seveso II Direktifi) ülkemiz mevzuatına uyumu için Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca Türkiye’de Seveso II Direktifi’nin uyumlaştırılması projesi gerçekleştirilmiş ve proje çıktısı olarak Büyük Endüstriyel Kazaların Kontrolü Hakkında Yönetmelik çalışmaları tamamlanarak 18 Ağustos 2010 tarihli ve 27676 sayılı Resmi Gazete'de yayınlanmıştır. Türkiye, Seveso II Direktifini AB uyum süreci ile birlikte “Büyük Endüstriyel Kazaların Önlenmesi ve Etkilerinin Azaltılması Hakkındaki Yönetmelik” ile uygulamaya koymuştur.

Mevzuatımız Kapsamında Yapılması Gerekenler

Bildirimlerin Yapılması
Çevre Bilgi Sistemi bünyesinde yer alan BEKRA Bildirim Sistemi, “Büyük Endüstriyel Kazaların Önlenmesi ve Etkilerinin Azaltılması Hakkında Yönetmelik” ekinde listelenen tehlikeli maddeleri bulunduran kuruluşların,  bulundukları maddeler ile depolayabilecekleri en yüksek madde miktarlarını Bakanlık’a beyan etme işlemidir.
Firma Kapsamını Belirleyin
Kuruluşların kapsamını belirleyen tehlikeli madde miktarları yönetmelik Ek kısmında “Adlandırılmış Maddeler” ve “Adlandırılmamış (Genel Madde ve Müstahzar Kategorileri) Maddeler” başlıklı iki listede açıkça belirtilmiştir. Bu listeler, tehlikeli maddeler için üst ve alt sınır değerleri belirtmektedir. İşletmecilerin BEKRA Bildirim Sistemine tehlikeli maddelerinin bildirimini yapmasının ardından kapsamını belirler. Bildirim yapan kuruluşun kapsamı ve seviyesi;
  • Üst Seviyeli Kuruluş
  • Alt Seviyeli Kuruluş
  • Kapsam Dışı olacak şekilde sınıflandırılır.
Firma Kapsamınıza Göre Yapacaklarınızı Belirleyin
Bu hedefin yerine getirilmesi için BEKRA Mevzuatı, Alt ve Üst Seviyeli Kuruluşlar için belirli yükümlülükler getirmiştir. Bu bildirim sonucu, Üst Seviyeli ve Alt Seviyeli olarak sınıflandırılan kuruluşlar aşağıda sıralanan yükümlülükleri yerine getirilmek zorundadır.
Tehlikeli kimyasalların sınıflandırılması, bu kimyasalların miktarları ve karşılıklı etkileşimleri;
Tesis içerisinde bulunan tehlikeli kimyasalların ulusal ve uluslararası mevzuatta kabul görmüş yönetmelik ve standartlara göre yapılması.
Kimyasal maruziyetin insan ve/veya çevre açısından değerlendirilmesi;
Kimyasal maddelerden kaynaklanacak sağlık ve çevre risk etkilerinin ulusal ve uluslararası mevzuatta kabul görmüş yönetmelik ve standartlara göre yapılması
Patlamadan Korunma Dökümanın Hazırlanması
Patlayıcı ortamların sınıflandırılarak bu ortamlarda ki kalıcılığının hesaplanması ve patlayıcı ortamlarda kullanılacak ekipmanların belirlenmesi (ATEX Direktifleri)
P&ID Çizimleri
Tesis içerisinde ilgili proseslerdeki borulama ve enstrüman çizimlerinin hazırlanması
Proses içerisindeki tehlikeli ekipmanların belirlenmesi ve gruplandırılması
Proses içerisinde kritik ekipmanların belirlenerek ekipman-hata matrislerinin oluşturulması
Proses tehlikeleri ile proses ekipmanlarının ve/veya enstrümanlarının karşılıklı etkileşimleri
Proses kriterlerinde olabilecek potansiyel sapmaların değerlendirilmesi ve karşılıklı etkileşimlerinin incelenmesi (HAZOP,PHA vb.)
Proses enstrümanlarının ve acil durum kapatma sistemlerinin güvenilirlik değerlendirmesi ve sertifikasyon
Proses ekipmanlarının Safety Integrity Level (SIL) değerlerinin kontrolü ve 61508,61511 standartına göre süreçlerin oluşturulması (Fonksiyonel Güvenlik)
Bakım ve onarım işlerinde güvenilirlik verisi;
Proses ekipmanlarının kendi veya jenerik datalara üzerinden güvenilirlik verilerinin bulunması
Güvenilirlik merkezli gerçekleştirilecek bakım ve risk temelli kontrol yöntemleri
RCM metedolojisinin belirlenmesi, prosedür ve talimatların oluşturulması/RBI kapsamında prosedür ve talimatların oluşturulması, risk, korozyon haritalarını oluşturulması
Büyük kaza senaryolarının kök neden ve sonuç analizi
Kritik olaylar üzerinden oluşabilecek maksimum riski esas alarak kaza senaryolarının oluşturulması, hata-olay ağaçlarının (Bow-Tie) kurulması ve koruma katmanları analizlerleri yapılarak Yönetmelikte istenen mümkün olan en yüksek önlem seviyelerinin hesaplanması
Güvenlik Yönetim Sisteminin Kurulması;
Kuruluşta meydana gelebilecek büyük endüstriyel kazaların önlenmesi ve etkilerinin azaltılması için gerçekleştirilen teknik ve organizasyonel faaliyetlerin prosedürel olarak kayıt altına alınması
Dahili Acil Durum Planlarının Hazırlanması
(Güvenlik Raporu Kapsamındadır.); Bakanlığın yayınladığı yönetmeliğe ve rehbere uygun şekilde dahili acil durum planı hazırlanarak güvenlik raporunun içeriğine dahil edilmesi
Tatbikatlar
Tesis içerisinde senaryo edilen kritik olayların müdahale yöntemlerinin tatbik edilerek kayıt altına alınması ve denetlenmesi
Eğitimler
Güvenlik raporu ve BKÖP hazırlanması sürecinde teknik ve organizasyonel eğitimlerin verilmesi